Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε το ΒΧΜ και τη SARCHA για τη φιλοξενία της εγκατάστασης στο «ΑΚΤΙΣΤΟ»,

το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) για την παραχώρηση οπτικοακουστικού υλικού,
τον Διονύση Σαββόπουλο για την ευγενική παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης του «Ζεϊμπέκικου» και
τον Θανάση Παπακωνσταντίνου για την ευγενική παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης του «Όταν χαράζει»,
την ΕΤ3 και το σκηνοθέτη Άρη Καραϊσκάκη για την ευγενική παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης υλικού από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Διασπορά».

Ευχαριστούμε την Unitype και τον Μαρίνο Σουβαλιώτη για την χορηγία των εκτυπωμένων επιφανειών, την μεταφορά και την εγκατάσταση, στην οποία βοήθησαν επιπλέον ο Στέφανος, ο Γιώργος και ο Neck, καθώς και τον Σπύρο Αγοριανίτη για την γραφιστική επιμέλεια και την χορηγία του έντυπου υλικού.

Ευχαριστούμε επίσης το ΚΤΗΜΑ Σταυρόπουλου για την ευγενική χορηγία των κρασιών το βράδυ των εγκαινίων.

Me Llaman Calle - MANU CHAO

που σημαίνει "με λένε δρόμο" ή "με λένε του δρόμου"
από το Ο.S.T. της ταινίας Princesas και τον δίσκο του La Radiolina.




Manu, thank you, although we never found you...
We hope you like what we did with your music. Soon to be online by this blog.

The "OF OTHER UNBUILT PLACES" team

Όταν χαράζει

Στην εγκατάσταση "Ά-κτιστοι τόποι αλλού" ακούγεται το σόλο από το τραγούδι "Όταν χαράζει", σε στίχους και μουσική του Θανάση Παπακωνσταντίνου και πρώτη εκτέλεση από τον Γιάννη Αγγελάκα. Οι στίχοι του τραγουδιού, από τον δίσκο "Βραχνός Προφήτης" παρατίθενται εδώ:

Όταν χαράζει, ο πρώτος στεναγμός
βγαίνει απ' τα πιο σφιγμένα χείλη.
Σαν πεταλούδα στην κάμαρη πετά
ψάχνοντας άνοιγμα να φύγει.

Αν είσαι μόνος, αν είσαι αδύναμος
η χαραυγή θα σε ξεκάνει.
Έχει το μύρο, έχει τη σιγαλιά,
κι έχει τον ήλιο τον αλάνη.

Καινούρια μέρα, καινούριος ποταμός
στις εκβολές του θα προσφέρει
όσα χαθήκαν, όσα ξεχάστηκαν
κι όσα γι' αυτά κανείς δεν ξέρει.

Πίσω απ' τους λόφους, πίσω απ' τα βλέφαρα
υπάρχει τόπος και για σένα.
Χωρίς Βαστίλη, χωρίς ανάθεμα,
χωρίς τα χείλη τα σφιγμένα.

Ο τόπος, ο μετανάστης και το Ά-κτιστο

της Άννας Καλλινικίδου, αρχαιολόγου-μουσειολόγου

… we are in the epoch of juxtaposition, the epoch of the near and far, of the side-by-side, of the dispersed. We are at a moment

Michel Foucault, Of Other Spaces

H εγκατάσταση «Ά-κτιστοι τόποι αλλού» χρησιμοποιεί το παράδειγμα του μετανάστη για να μεταγράψει τη σχέση μας με τον τόπο, την προσμονή μας για το άλλο, το ακόμη ά-κτιστο, αλλά και το φόβο μας για το μη δομημένο, το μη ενσωματωμένο. Παράλληλα, μιλά για την ετεροτοπία, που απαντάται πιθανά σε κάθε πολιτισμό, που διαμορφώνεται διαφορετικά από κάθε κοινωνία, που μπορεί να «συσσωρεύσει» σε έναν υπαρκτό τόπο άλλους τόπους, διακριτούς και ασυμβίβαστους. Ταυτόχρονα μιλά για την ετεροχρονία, για εκείνη τη ρωγμή του χρόνου που διακόπτει τον παραδεκτό χρόνο, κυρίως όμως υποδηλώνει το ά-τοπο πέρασμα προς την ένταξη και τον τόπο. Τέλος, μιλά για τη σχέση που έχει η ετεροτοπία με τον εναπομείναντα χώρο, η οποία είτε δημιουργεί ένα χώρο ουτοπικό στον πραγματικό χώρο, είτε δημιουργεί έναν τόπο άλλο, τέλειο, έναν τόπο ανακούφισης και συν-χώρεσης.

Ενδυόμενοι το ρόλο του «ήρωα», βρισκόμαστε στο σπίτι, στο οικείο, στον τόπο, αλλά όλα είναι γήινα, δύσκολα, απογοητευτικά και αποδομημένα. Χώρος ιερός, που σημαίνεται με τις εικόνες των οικείων, αυτών που έμειναν ή έφυγαν, αλλά που πάντα μας συνοδεύουν, αποτελεί την τελευταία στάση πριν το μεγάλο ταξίδι, το φευγιό. Κουβαλώντας μόνο τις εικόνες που έχουμε μέσα μας, μπαίνουμε στο έρεβος, αποζητώντας το φως μιας καλύτερης ζωής. Εκεί, στο πέρασμα, είμαστε ολομόναχοι, με μόνη συντροφιά τις σκέψεις, τις αναμνήσεις και τους ήχους, ανυπεράσπιστοι σε μια πορεία που φαίνεται γραμμική, αλλά που έχει ασαφή όρια και κρύβει πολλούς κινδύνους. Και κάπου εκεί βλέπουμε μια χαραμάδα φωτός. Η έξοδος, θριαμβευτική και ηλιόλουστη, μας βρίσκει να στεκόμαστε σε έναν κήπο. Παρότι γιορτινή, μόλις συνηθίζουν τα μάτια μας στο φως αρχίζουμε να βλέπουμε καθαρότερα: ναι, κάναμε το ταξίδι αναζητώντας τόπους άλλους, καλύτερους, αλλά οι τόποι αυτοί ήταν αλλού και ήταν άκτιστοι και τώρα βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στο ίδιο δίλημμα: να ξαναρχίσουμε το ταξίδι για κάτι καλύτερο, ή να προσπαθήσουμε να κτίσουμε κάτι καλύτερο εδώ;

Και μια και αυτή η πορεία δεν αφορά μόνο το μετανάστη, αλλά και τον καθένα μας που ελπίζει και πιστεύει στο καλύτερο, η εγκατάσταση θέτει το ερώτημα: μπορούμε να δούμε τη ζωή μας ως σχέση και ως συγ-χώρεση; Ή πρέπει να αρχίσουμε και πάλι το ταξίδι για το Άκτιστο;

Ζεϊμπέκικο

Στην εγκατάσταση "Ά-ΚΤΙΣΤΟΙ ΤΟΠΟΙ ΑΛΛΟΥ" ακούγεται μέρος του τραγουδιού "Ζεϊμπέκικο", του Διονύση Σαββόπουλου, με τη συμμετοχή της Σωτηρίας Μπέλλου, σε ηχογράφηση του 1972. Το τραγούδι ανήκει στον δίσκο "10 χρόνια κομμάτια" και οι στίχοι του είναι οι εξής:



Αγωνία για ηλεκτροσόκ. Νεκροζώντανοι στο Κύτταρο. Σκηνές ροκ.Φωτογραφία με την Μπέλλου.





Μ' αεροπλάνα και βαπόρια

και με τους φίλους τους παλιούς,

τριγυρνάμε στα σκοτάδια

κι όμως εσύ δεν μας ακούς.



Δε μας ακούς που τραγουδάμε

με φωνές ηλεκτρικές

μες στις υπόγειες στοές,

ώσπου οι τροχιές μας συναντάνε

τις βασικές σου τις αρχές



Ο πατέρας μου ο Μπάτης

(Απρόσιτη μητέρα μορφή από χώμα και ουρανό

ήρθε απ' τη Σμύρνη το '22 ( θα χαθώ απ' τα μάτια σου τα δυο)

κι έζησε πενήντα χρόνια (μες στον κόσμο)

σ' ένα κατώι μυστικό (σαν πρόσφυγας σ' ένα κατώι μυστικό).



Σ' αυτόν τον τόπο όσοι αγαπούνε (αν αγαπούνε)

τρώνε βρώμικο ψωμί (τρώνε βρώμικο ψωμί)

(του λόγου σου οι πιστοί)

κι οι πόθοι τους ακολουθούνε (κι οι πόθοι τους ακολουθούνε υπόγεια διαδρομή)υπόγεια διαδρομή.



Χθες το βράδυ είδα ένα φίλο

σαν ξωτικό να τριγυρνά

πάνω στη μοτοσικλέτα

και πίσω τρέχανε σκυλιά.



Σήκω, ψυχή μου, δώσε ρεύμα,

βάλε στα ρούχα σου φωτιά (σαν τον Μάρκο),

βάλε στα όργανα φωτιά ( βάλε στα όργανα φωτιά),

να τιναχτεί σαν μαύρο πνεύμα (να κλείσει η λαβωματιά, να τιναχτεί σαν μαύρο πνεύμα)

η τρομερή μας η λαλιά (η τρομερή μας η λαλιά).



Στις παρενθέσεις οι στίχοι που τραγουδά ο Διονύσης Σαββόπουλος στην ηχογράφηση με τη Σωτηρία Μπέλλου.

Purgatorio

1: Inferno
translated words by Durante degli Alighieri (aka Dante)
music excerpt from "Zeibekiko" by Dionysis Savvopoulos




2: Purgatorio
translated words by Durante degli Alighieri (aka Dante)
music excerpt from "Otan Charazei" by Thanassis Papakonstantinou




3: Paradiso
translated words by Durante degli Alighieri (aka Dante)
music is "Me Llaman Calle" by Manu Chao

To A-ktisto Gia Mena Einai

tou Yanni Zafeiriou, Skinotheti

To A-ktisto einai ena Taksidi, me arxi, mesi kai telos. Mia istoria se 3 prakseis, tis bathias eswterikis tasis tin anthrwpinis psyxis na anazita, na psaxnei, na ekselissetai, na taksideuei. Mesa apo to taksidi auto, o Anthrwpos ksepernaei Empodia, Φύλακες kai tous idious tous Fovous tou, mathainei nees Lampseis, ftanei se Topous Oneirikous (i oxi kai toso) alla panta Diaforetikous apo autous pou afise pisw, kai opou kaleitai na prosarmostei se mia Nea Arxi.

Ekei stamata gia ligo, gia mian anasa, na ksapostasei apo tin Odoiporia, na analogistei ti afise pisw kai ti vrike edw, ma prin kala kala prolabei na to xwnepsei, Noiwthei epitelous pws oute Edw mporei na meinei alla oute kai Pisw na gyrisei. Einai pleon poly Megalos gia na xwresei se auto pou afise pisw, kai poly Mikros gia na symbibastei me auto pou vrike edw, kathws twra ksana, steketai mprosta sto Agnwsto kai tin terastia prooptiki pou auto tou anoigei.

Edw akrivws o Taksidiwtis telika anagnwrizei mia Apeirws Synexomeni kai Epanalambanomeni Speira kata tin opoia, o,ti ksekinise, kai oloklirwthike, prepei na teinei sto Apeiro, dinwntas etsi mia eidous Taksi sto Xaos tis Aiwniotitas, se ena Dromo opou de diavlepetai ksekatharos stoxos allos apo tin synaisthimatiki, dianoitiki kai metafysiki Apokomidi tou idiou tou taksidiou autou.

To A-ktisto telika, einai to Oneiro pou den ksypna pote, oute kathws dierxetai mesa apo tous Efialtes, alla oute perimenei kai sti Galini tis Omorfias gia na synelthei ap’to Fovo. Einai i idia i Zwi.

Τί είναι για μας το Ά-κτιστο και πώς μεταγράφεται στην εγκατάσταση "ΑΚΤΙΣΤΟΙ ΤΟΠΟΙ ΑΛΛΟΥ"

των Ερατούς Κουτσουδάκη, αρχιτέκτονος -μουσειολόγου

και Περσεφόνης Καραμπάτη, ιστορικού -μουσειολόγου

Tί είναι τελικά το «ά-κτιστο» που η Ορθόδοξη Πίστη και ο Μοναχισμός τιμά με ευλάβεια στην έννοια του άκτιστου φωτός; Πώς και η αρχιτεκτονική το χρησιμοποιεί για να ορίζει_ αντιστικτικά συνήθως_ τα όρια και τις ποιότητες του κτισμένου σε μια πολύπλευρη θεωρητική όσο και εφαρμοσμένη αναζήτηση ? Γιατί παραπέμπει τόσο ατομικά όσο και συλλογικά σε έννοιες ουτοπικές;

Η εγκατάσταση που παρουσιάζεται είναι ένας υπαινιγμός για την ανάγκη δημιουργίας του προσωπικού άκτιστου/ουτοπίας και την πορεία προς την πεισματική «κτίση του».

Ο μετανάστης αποτελεί το όχημα της προσπάθειας αυτής. Κι αυτό γιατί πρόκειται για μια περίπτωση, μία πραγματικότητα στην οποία ζούμε κι όμως αδιάφορα ή φοβικά αποφασίζουμε να παραβλέπουμε, κάνουμε ότι δεν υπάρχει, ξεχνώντας το εφήμερο των ισορροπιών στο δικό μας ουτοπικό άκτιστο status quo.

Ο προβληματισμός – αφήγηση μορφώνεται σε τρεις σκηνές, γύρω από τις οποίες στροβιλίζονται με νωχελική αγωνία, συνειρμοί και συναισθήματα.

Σκηνή Πρώτη:
Υπενθυμίζεται ακαθόριστα ότι και μεις έχουμε υπάρξει λαός ξενιτεμένος, στο πρόσφατο παρελθόν και αναπαράγεται ο νόστος της εστίας: αυτής που αφήνεις πίσω ή αυτής που δημιουργείς στο νέο τόπο προσπαθώντας να διαφυλάξεις και τη μνήμη του τόπου σου... Ωστόσο σε αυτό εδώ το σημείο κατανοείς για πρώτη φορά τη χρεία να φύγεις, να αναζητήσεις το καλύτερο. Και το ταξίδι ξεκινά.

Σκηνή Δεύτερη:
Αποτυπώνεται το σκοτάδι και η μοναξιά, ο μόχθος που κρύβει η πορεία προς το ευκταίο καλύτερο άγνωστο, μέσα απο τόπους και καταστάσεις ανοίκειες. Ο φόβος και η ανασφάλεια που δεν σου επιτρέπουν να απεγκλωβιστείς και να προχωρήσεις παρά μόνο αν παλέψεις με την ήδη σκληροτράχηλη από την ανέχεια και τον αγώνα Ψυχή και αναδυθείς από τον βυθό σου, αφού πρώτα αφεθείς αναγκαστικά με εμπιστοσύνη σε αυτό το ασαφές και σκοτεινό ξένο. Και τότε έρχεται το επιθυμητό (;!)

Σκηνή Τρίτη:
Έξοδος. Ένας κήπος, ένας χώρος α-κτιστος, όπου οι άνθρωποι προστρέχουν στη σχόλη και τη χαρά τους, όπου τα όρια και οι αποκλεισμοί λειαίνονται, η ανοχή και δυνητικά η αρμονική συνύπαρξη είναι πιο εύκολο να πραγματωθούν.
Και στο αποκορύφωμα της ευφορίας, μια υπόνοια επανάληψης της «διαδρομής», η κυκλωτική διαδικασία που αέναα μπορεί να επαναλαμβάνεται, καθώς χρειάζεται μονάχα μια στιγμή να αγγίξεις το ά-κτιστό σου για να συνειδητοποιήσεις ότι έχεις ήδη θέσει στόχο για το επόμενο.

Το άκτιστο για μας είναι ο δυνητικά υπαρκτός παράδεισος του καθένα. Η ενέργεια που η επιθυμία ή η ανάγκη αυτή πυροδοτεί στην αναζήτησή του.

Για το Άκτιστο

της Μυρτώς Κωσταροπούλου, αρχιτέκτονος - διδ. Φιλοσοφίας

Το άκτιστο βιώνεται - και προσεγγίζεται αρχικώς καθώς βιώνουμε το κενό που επιτυγχάνεται δια της στέρησης, της σιωπής, της νηστείας και κατόπιν της κάθαρσης. Ο μετανάστης ή ο πρόσφυγας εγκαταλείπει εκουσίως ή ακουσίως τον τόπο του, το φορτισμένο με "υλικό μνήμης" πεδίο δράσης του, προκειμένου να μεταβεί σε έναν τόπο σύγχρονο και "άλλο", χώρο για εναπόθεση της ελπίδας του. Το πρώτο κενό εμφανίζεται ως χάσμα ανάμεσα στο προσδοκώμενο και το αναμενόμενο: η στέρηση είναι η απουσία γέφυρας ανάμεσα στις δύο όχθες της πραγματικότητας. Η συνειδητή επιλογή του κενού ως τρόπου ζωής παίρνει μορφή σιωπής και νηστείας, επειδή ο "μεταφερόμενος" έχει πλέον πιστέψει στην υπόσχεση που κρύβεται πίσω από το φαινομενικό κενό. Η κάθαρση, έπειτα, είναι η σταδιακή αποπληρωμή της προσπάθειας να απεκδυθούμε το κοινωνικό μας κάλυμμα, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει ως προς την παραχάραξη της ουσίας της ύπαρξης. "Μετά-" την κάθαρση και ως ανταμοιβή της υπομονής, έρχεται το δώρο: η φώτιση, ένα φως "άλλο" από αυτό που γνωρίζουμε, ένα φως που ενθυμούμαστε και ως εκ τούτου ανα-γνωρίζουμε και το οποίο μας αποκαλύπτει ότι ανάμεσα στις δύο όχθες της πραγματικότητας, "μεταξύ" των αντιθέτων, εκεί που η ορατή πραγματικότητα "χάσκει", διανοίγεται χρόνος και γεννιέται χώρος αληθινός, εξίσου και παράλληλα πραγματικός. Η ά-κτιστη αυτή πτυχή της πραγματικότητας έρχεται να συμπληρώσει το ψηφιδωτό της ύπαρξης που οδεύει προς την αυτοπραγμάτωσή της, εγκαθιστώντας μέσα της το τρίπτυχο Τόπος-Ετεροτοπία-Ουτοπία ως αδιαμφισβήτητο παιχνίδι της Μνήμης, η οποία υπόκειται στους νόμους και τα φυσικά όρια που θέτουν η αντίληψη και η γλώσσα.

an introduction

Of Other Unbuilt Places
Installation

Place, Moment, Identity, Necessity, Trust, under- Standing

It is a short story in three acts, perpetuated indefinitely within Places that are real, alien or imaginary, and which are fuelled by a constant seeking of the Un- built.

Should a Place be identified through the relationships forged within its walls, then that Place becomes a land built out of human stories that may be unwritten and often experienced primarily through the help of Empathy. Such is the premise of the Un- built installation. It suggests that the journey towards the Un- built is a solitary or collective movement taking place within Places and non- Places. Via a threefold progression through Place, Heterotopia and Utopia, a Spiral Path emerges as a search engine that seeks Life- as- a- Human- Bond.

As a necessary narrative tool, the concept of the Immigrant becomes a starting point for reflecting upon the Moment, the Passage, and the under- Standing. Moreover this idea primarily forms the Un- built, establishing it as a concept open to multiple interpretations.